İnsan yaşamında uyku esnasında görülen rüyalar ile beraber gün içinde sürekli olarak rüyanın etkisinde kalınabiliyor. Bunun yanı sıra bazı insanlar ise gördükleri rüyayı hatırlamaya çabalarken bazıları ise hiç rüya görmediğini söyler.
Fakat yorgun ve yoğun olan beyin uyandığı anda günlük hayatta dönüş yapar ve görülen rüyanın silinmesine neden olabilir. Rüyanın güzel olması, korku endişe uyandırması gibi uç noktalar ise daha detaylı içeriğe kadar rüyanın hatırlanmasında sebep olabiliyor. Yüzyıllar boyu bilinen rüyalar âlemi teorik olarak açıklanmasının yanı sıra bilimsel araştırmalara da konu olmuştur.
Rüya nedir sorusunun yanıtında öncelikle şuur ile ilişkili bir durum olduğunu söylemek mümkündür. Bilinçaltı faaliyetleri uyku sırasında kontrolümüzde olmaması sebebi ile uyku sırasında zihinde hayaller yaratılır. Bu hayallere ise rüya adı verilir.
Rüya her ne kadar kişilerde uyku esnasında bir defa bazen de hiç görülmeyen bir olgu olsa da yapılan araştırmalar sonucunda uyku esnasında en az 4 ya da 5 kez görülebildiğine dair veriler vardır.
Rüya genel olarak bilinçaltında var olan düşünce ya da olguların hayaller ile zihinde canlanması ile beraber görülür. Rüya görme oldukça hızlıdır. Rüya uzunluğu ile ilgili olarak ise net veriler tam olarak verilemiyor. Bunun yanı sıra kontrol edilebilen rüyalar da vardır. Kişi, rüyada olduğunun farkına varır ve bu durumda rüyayı kontrol ederek görmeye devam eder. Bunun yanı sıra hayal ettiği ya da arzu ettiği rüyayı görme olayına ise kontrollü rüya adı verilir. Kişi istediği ve hayal ettiği şeyi rüyada görerek gerçek yaşammış gibi mutlu olur. Bu durum ise uzun vadede psikolojik sıkıntıların yaşanmasına neden olabiliyor. Kontrol edilerek görülen rüyalar ile insan istediği yaşama kavuşur ve yaşadığı gerçek yaşamdan soyutlanarak sürekli rüya görmek ister.
Rüya esnasında kişide yaşanan bazı durumlar saptanabiliyor. Korku, endişe, mutluluk kadar hüzünde yüz ifadesinde geçiş olarak gözlemlenebilir. Rüyayı gören kişinin gözlemlenmesi sırasında saptanan durum daha çok çocuklarda net biçimde görülürken çocukların gülmesi ya da ağlaması sesli olarak net biçimde görülebiliyor. Yetişkinlerde ise bu durum zihin yoğunluğuna ve görülen rüya hızına göre değişim gösterir.
Rüyaların yorumlanması durumu psikanalistler tarafından farklı şekilde yapılabiliyor. Rüya analizi ile kişilerde görülen psikolojik sorunların köküne inebilme gözlemlenebilirken aynı zamanda yapılan tedavinin ne yönde ilerlediğine dair de veriler analizler ile anlaşılabilir. Bunun yanı sıra dini açıdan görülen rüyalar ve yorumlanmasında ise rahmani rüya içeriği yer alır. Rahmani rüyalar sık olarak görülmeyen fakat belli bir mesaj ya da uyarı içeren rüyalardır. Bunun yanı sıra şeytani rüyalar ise şeytan tarafından gösterilen korku ve endişe sunan rüyalardır. Bu rüyaların şerrinden Allah’a sığınmak tavsiye edilir. Diğer rüyalar ise genel olarak en çok görülen rüyalar olup bilinçaltı rüyaları olarak da ifade edilen rüyalardır.
Rüyaların gerçek yaşam ile olan bağlantısı genel olarak günlük yaşantı ya da geçmiş yaşantının etkisiyle görülen bilinçaltı rüyalar olarak ifade edilir. Bunun yanı sıra gerçek yaşam ile bağlantılı olan rahmani rüyalar ise uyarıcı rüya ya da mesaj içeren rüya olarak da ifade edilebiliyor.
Şuur altında gizli kalan duygu ve düşünceler saklı kaldıkları yerde uyku esnasında kontrolden çıkar. Kontrolden çıkan şuur altındaki duygu ve düşünceler sonrasında zihinde hayallerin canlanması ile beraber canlanarak rüya olarak karşımıza çıkar. Bu anlamda görülen rüyaların çoğunluğu bilinçaltı rüya olarak tanımlanır.
Rüyaların görülmesi ve görülen rüyaların neler olduğuna bağlı olarak yorumlamalar da farklı olur. Özellikle tekrarlayan rüyaları görmek kişinin bilinçaltında yer alan bazı durumlara sebep olurken aynı zamanda psikolojik bazı yönlendirmelerin ya da tedavinin gerekli olduğu duruma da işaret edebilir. Bunun yanı sıra rahmani rüya yorumlarında ise Salih kimselerden destek alınması önerilir.
Görülen rüya içeriğine göre herkese rüya anlatmanın doğruluğu araştırılabilir. Rüya içeriğinin korku ve endişe verici olması durumunda dini açıdan rüyanın anlatılması önerilmez. Rüyanın şerrinden Allah’ a sığınmak tavsiye edilir. Bunun yanı sıra karmaşık görülen rüyaların yorumlanması durumunda çeşitli sembollerin yorumlanması aşamasında ise uzman kişilerden tavsiye alınması daha doğru olacaktır.
Geçmişte şeytani rüya olarak ifade edilen rüyaların akarsuya anlatılması önerilirdi. Bu şeytani rüya sonrasında rüyanın kimseye anlatılmaması da tavsiye edilir. Bunun temelindeki neden ise yapılacak olan yorumlar sonrasında daha da sıkıntı veren durumların hem kişi üstünde hem de çevresinde yaşanacak olmasıdır.
İslami rüya tabirleri ifadesinde en çok bilinen Kur’an-ı Kerim’de bilinen Yusuf Süresidir. Yusuf süresinde aktarılan içerikte rüyaların önemi ve rüya yorumlamaları hakkında bazı bilgiler yer alıyor. Allah tarafından rüya yorumlama yeteneği ise birkaç peygambere verilmiştir. Bunun dışında herhangi bir tabirci ya da tabir yoktur.
Fakat Kuranda geçen kıssaların araştırılması ve analiz edilmesi sonrasında bazı âlimler rüya yorumlamaları yapmıştır.
İmam Nablusi Kuran kıssalarında yer alan ayetlerin araştırılması ile ilgili olarak analizleri yapmış olan âlimler arasında yer alıyor. 12.asrın âlimi olan zatın asıl adı Abdulgani İsmail En- Nablusi’dir.
Diyanete göre rüyaların yorumlanması konusunda daha detaylı içeriklere yer verilerek kişilerin olumsuz ve sıkıntı verecek olan durumlara düşmesini engelleyen geniş bir içerik oluşturulur. Bu anlamda daha kapsamlı bir tabir olduğu düşünülebilir.
Cafer’i Sadık’ın rüya tabirleri ile ilgili çalışmaları olduğu rivayet edilmektedir. Rüya yorumları ve tabirleri konusunda Cafer’i Sadık tarafından rivayet olunan yorumlara güvenlerde vardır.
Büyük rüya tabircisi olarak bilinen Muhammed İbni Şirin rüya tabirlerinin piri olarak bilinir. Bu anlamda Muhammed İbni Şirin tarafından yapılan yorumlara güvenilir ve onun yorumları daha gerçekçi olarak kabul gören içeriklere sahip olduğu bilinir.
Rüya yorumları ve tabirleri ile ilgili olarak görülen İslam âlimleri içinde yer alan Kımani de yorumları ile birçok kişinin rüyasını aydınlığa çıkarmış olan zatlar arasında yer alıyor.
Rüyaların psikolojik yorumu ile ilgili olarak kişilerin günlük yaşantıları içinde karşılaştıkları durumlar ya da geçmişte yaşadıkları ile ilgili olarak çeşitli yorumlamalar olarak ifade ediliyor. Psikolojik yorumlamalar içinde kişilerin zihinlerinde var olan ve uyku esnasında kontrol edilemeyen şuur altının sayesinde oluşan rüyalar genel olarak bilinçaltı olarak kabul edilirken gün içinde yaşanan yoğunluk ya da hüznün rüyaya yansıması ise psikolojik olarak yorumlanan rüya olarak ifade edilebilir.
Rüyaların psikolojik olarak yorumlanmasında psikiyatristlerden destek alınıyor. Bu anlamda çalışmalar yapan psikiyatristler rüya analizlerine yer açarak hastalıkların tedavisinde de etkili olabiliyorlar.
